ThuDuc House thắng kiện vụ hoàn thuế 365 tỷ: Bản án “đắt giá” và những bài học lớn về quản trị doanh nghiệp, thuế và đạo đức kinh doanh

Ngày 23/9/2025, Tòa án Nhân dân tối cao tại TP.HCM đã chính thức tuyên bác kháng cáo của Chi cục Thuế Khu vực II, giữ nguyên bản án sơ thẩm, qua đó khẳng định quyền và lợi ích hợp pháp của Công ty CP Phát triển Nhà Thủ Đức (ThuDuc House) trong vụ kiện hành chính liên quan đến quyết định thu hồi 365 tỷ đồng hoàn thuế GTGT và 74,7 tỷ đồng tiền chậm nộp.

Đây không chỉ là thắng lợi pháp lý của một doanh nghiệp bất động sản sau nhiều năm căng thẳng, mà còn là một bản án đắt giá – một “case study” quý báu cho cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam về cách hiểu luật, cách quản trị rủi ro thuế, cũng như cách nhìn nhận lại vai trò của đạo đức kinh doanh và kiểm soát nội bộ trong bối cảnh hội nhập.

(Theo nguồn: CafeF)

Timeline vụ việc: Từ “án tử” thuế đến chiến thắng pháp lý

2017–2019: ThuDuc House xuất khẩu linh kiện điện tử, nộp 17 bộ hồ sơ hoàn thuế GTGT với tổng giá trị trên 4.000 tỷ đồng, số thuế được hoàn là 365 tỷ.

2019–2020: Xuất hiện chuỗi “công ty ma” có liên quan. Một số lãnh đạo của TDH bị khởi tố hình sự.

Cuối 2020: Cơ quan thuế ra quyết định thu hồi 365 tỷ, cộng thêm 74,7 tỷ tiền chậm nộp, đồng thời ngừng sử dụng hóa đơn và đình chỉ thủ tục hải quan. Nghe như một “án tử” với doanh nghiệp.

2023–2024: Các cá nhân lãnh đạo bị tuyên án tù từ 3 đến 15 năm. Quan trọng: sai phạm được quy cho cá nhân, không phải pháp nhân công ty.

2025: Tòa sơ thẩm và phúc thẩm đều tuyên hủy các quyết định thu hồi và cưỡng chế, khẳng định TDH không phải chịu trách nhiệm về số tiền hoàn thuế này.

Vì sao ThuDuc House thắng kiện?

Có bốn luận điểm chính:

1. Tách bạch pháp nhân và cá nhân

Pháp luật doanh nghiệp quy định rõ: pháp nhân công ty có tư cách pháp lý độc lập. Sai phạm của một số cá nhân lãnh đạo không đồng nghĩa với sai phạm của cả doanh nghiệp nếu HĐQT, công ty không có chủ trương và nếu công ty có hệ thống vận hành độc lập. Đây là nguyên tắc cơ bản nhưng lại hay bị bỏ qua trong thực tiễn hành chính thuế.

2. Doanh nghiệp không có lợi ích ròng từ hoàn thuế

Số tiền 365 tỷ đồng đã được TDH chuyển trả ngay cho nhà cung cấp. Nghĩa là công ty không chiếm giữ hay “hưởng lợi bất hợp pháp” từ khoản hoàn thuế. Đây là luận cứ quan trọng để Tòa xác định TDH không phải đối tượng chịu trách nhiệm.

3. Nghĩa vụ quản lý thuộc về cơ quan nhà nước

Tại thời điểm giao dịch, nhà cung cấp có mã số thuế, hóa đơn hợp lệ, hoạt động bình thường. Nếu sau đó họ bỏ trốn, đó là trách nhiệm quản lý của cơ quan thuế, chứ không thể đẩy rủi ro sang người mua đã làm đúng luật.

4. Hồ sơ chứng từ đầy đủ

TDH đã xuất trình đầy đủ hợp đồng, vận đơn, tờ khai xuất khẩu, chứng từ thanh toán qua ngân hàng. Đây là minh chứng rõ ràng về tính thực chất của giao dịch.

Góc nhìn quản trị doanh nghiệp: Bài học từ “cú sốc thuế”

Tầm quan trọng của hệ thống kiểm soát nội bộ

Một trong những lý do khiến TDH bị kéo vào vòng xoáy vụ án là sự thiếu chặt chẽ trong khâu kiểm soát nội bộ và quy trình thẩm định đối tác. Nếu có hệ thống kiểm soát 3 lớp (quản lý – kiểm soát nội bộ – kiểm toán nội bộ), sai phạm của cá nhân khó có thể gây hậu quả lớn.

Bài học: DN cần đầu tư vào hệ thống quản trị, không thể chỉ dựa vào “niềm tin” hay “mối quan hệ cá nhân”.

Quản trị rủi ro thuế là quản trị chiến lược

Ở Việt Nam, nhiều DN xem thuế như “chi phí tuân thủ” thay vì một mảng quản trị rủi ro. Vụ TDH cho thấy thuế có thể ảnh hưởng trực tiếp đến sự sống còn của doanh nghiệp. Do đó, CFO và Kế toán trưởng cần chủ động xây dựng chiến lược thuế: kiểm soát hồ sơ, chuẩn bị phương án tranh tụng, và lập quỹ dự phòng pháp lý.

Pháp lý như một công cụ bảo vệ, không phải “bất khả xâm phạm”

Nhiều DN chọn “im lặng chịu trận” khi nhận quyết định hành chính, sợ tốn kém thời gian, chi phí. Nhưng TDH chứng minh rằng, dám kiện, dám theo đuổi pháp lý có thể mang lại kết quả xứng đáng. Đây là bài học lớn về dám sử dụng quyền pháp lý để bảo vệ lợi ích chính đáng.

Đạo đức kinh doanh: Góc nhìn từ vụ ThuDuc House

Trách nhiệm của lãnh đạo doanh nghiệp

Sai phạm cá nhân lãnh đạo TDH dẫn đến hệ quả pháp lý cho cả công ty. Điều này đặt ra bài học về trách nhiệm đạo đức: lãnh đạo doanh nghiệp không chỉ đại diện về mặt pháp lý, mà còn chịu trách nhiệm duy trì văn hóa liêm chính, minh bạch.

Niềm tin thị trường và thương hiệu

Một doanh nghiệp có thể thắng kiện, nhưng tổn hại thương hiệu là khó tránh. Với TDH, dù được Tòa minh oan, cổ phiếu từng rơi xuống mức rất thấp. Điều này nhắc nhở rằng đạo đức kinh doanh là tài sản vô hình, một khi mất đi thì rất khó phục hồi.

Đạo đức và quản trị song hành

Ở nhiều nước, đạo đức kinh doanh và quản trị tuân thủ là hai mặt của cùng một đồng xu. Nếu hệ thống quản trị yếu kém, đạo đức cá nhân dễ bị buông lỏng. Nếu đạo đức không được đặt lên hàng đầu, mọi cơ chế quản trị cũng chỉ là “vỏ rỗng”.

Bài học cho cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam

Luôn lưu giữ hồ sơ, chứng từ đầy đủ: hợp đồng, hóa đơn, chứng từ ngân hàng, tờ khai hải quan… là “tấm khiên” bảo vệ doanh nghiệp.

Chủ động quản trị rủi ro thuế: xây dựng bộ phận pháp chế – thuế mạnh, sẵn sàng tranh tụng khi cần.

Tách bạch rõ ràng cá nhân – pháp nhân: DN cần quy định minh bạch về thẩm quyền, tránh để hành vi cá nhân ảnh hưởng đến toàn bộ công ty.

Hoàn thiện kiểm soát nội bộ: ứng dụng ERP, tăng cường kiểm toán nội bộ, cơ chế giám sát đa chiều.

Xây dựng văn hóa đạo đức kinh doanh: minh bạch, tuân thủ pháp luật, lấy uy tín làm trọng. Đây không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn là nền tảng cho sự phát triển bền vững.

Lời kết

Vụ ThuDuc House thắng kiện là một sự kiện pháp lý quan trọng, khẳng định rằng doanh nghiệp có quyền và có thể thắng trong tranh chấp với cơ quan quản lý nếu có căn cứ pháp luật vững chắc.

Tuy nhiên, đây cũng là lời cảnh tỉnh: một sai phạm cá nhân có thể kéo cả công ty vào vòng xoáy khủng hoảng. Doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các công ty niêm yết và FDI, cần nhìn vụ việc này như một bài học toàn diện về:

Quản trị doanh nghiệp.

Quản trị rủi ro thuế.

Và đạo đức kinh doanh.

Câu hỏi cuối cùng dành cho các CFO, kế toán trưởng và chủ doanh nghiệp:
Công ty của bạn đã sẵn sàng bộ “áo giáp” quản trị thuế và văn hóa đạo đức để tránh rơi vào tình huống tương tự ThuDuc House hay chưa?