Tác giả: Nguyễn Thị Thủy – Giám đốc Đào tạo, Auditcare & Partners Việt Nam

1. Nhận thức và thực trạng áp dụng IFRS tại Việt Nam

Hiện nay, phần lớn doanh nghiệp tại Việt Nam vẫn đang lập Báo cáo tài chính theo chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS). Tuy nhiên, dưới tác động của Quyết định 345/QĐ-BTC và xu thế hội nhập tài chính quốc tế, nhận thức về IFRS trong cộng đồng doanh nghiệp đã có bước tiến đáng kể:

Khoảng 50–70% doanh nghiệp thuộc các nhóm công ty mẹ Nhà nước, doanh nghiệp niêm yết, FDI và có vốn ODA đang bắt đầu hoặc chuẩn bị chuyển đổi sang IFRS.

Dù vậy, đa số vẫn dừng ở mức “chuyển đổi số liệu”, chưa lập báo cáo tài chính IFRS đầy đủ ngay từ đầu.

Một số doanh nghiệp tiên phong như Vingroup, Masan đã có kế hoạch chuyển đổi rõ ràng, trong khi nhiều DN SME vẫn còn dè dặt do e ngại rào cản kỹ thuật và chi phí.

2. Những khó khăn điển hình mà doanh nghiệp gặp phải khi chuyển sang IFRS

Từ thực tiễn tư vấn và đào tạo cho hàng trăm doanh nghiệp lớn nhỏ, chúng tôi ghi nhận 5 vấn đề phổ biến sau:

✅ 1. Khoảng cách lớn giữa VAS và IFRS

IFRS là hệ thống chuẩn mực toàn cầu, dựa trên nguyên tắc (principle-based), trong khi VAS nặng về quy tắc (rule-based). Các khái niệm như “giá trị hợp lý”, “ước tính dòng tiền”, “phân bổ hợp đồng” là trở ngại với doanh nghiệp vốn quen làm theo mẫu sẵn.

✅ 2. Thiếu nhân sự hiểu sâu IFRS

Không dễ để tuyển hoặc đào tạo kế toán trưởng, kiểm toán nội bộ, CFO nắm vững IFRS. Nhân sự có bằng ACCA, CPA thường khan hiếm và chi phí cao.

✅ 3. Hệ thống phần mềm – quy trình chưa sẵn sàng

Việc phải ghi nhận song song VAS & IFRS đòi hỏi hệ thống ERP đủ mạnh và linh hoạt. SMEs thường chưa đủ lực đầu tư hệ thống quản trị dữ liệu hiện đại.

✅ 4. Thiếu hướng dẫn và cơ sở dữ liệu chuẩn

Không có cơ sở dữ liệu thống nhất để xác định giá trị hợp lý, không có mẫu chuyển đổi từ VAS sang IFRS, khiến doanh nghiệp loay hoay hoặc phải phụ thuộc hoàn toàn vào tư vấn bên ngoài.

✅ 5. Chi phí chuyển đổi cao

Chi phí đào tạo, tư vấn, hệ thống, định giá tài sản… có thể lên tới hàng trăm triệu đồng, là rào cản lớn với doanh nghiệp vừa và nhỏ.

3. Doanh nghiệp cần chuẩn bị gì để sẵn sàng IFRS?

Với kinh nghiệm triển khai cho nhiều doanh nghiệp, chúng tôi khuyến nghị lộ trình như sau:

🔹 Xây dựng đội ngũ IFRS Core Team

Lựa chọn 3–5 nhân sự chủ chốt từ phòng tài chính – kế toán – IT để đào tạo bài bản về IFRS, đảm nhận vai trò chuyển giao nội bộ.

🔹 Lập kế hoạch chuyển đổi theo giai đoạn

Doanh nghiệp nên ưu tiên các mảng quan trọng như doanh thu, công cụ tài chính, hợp đồng thuê… trước khi áp dụng toàn bộ IFRS.

🔹 Nâng cấp hệ thống công nghệ & kiểm soát

Triển khai phần mềm kế toán hỗ trợ song song VAS–IFRS hoặc kết nối với đơn vị cung cấp giải pháp ERP có module IFRS.

🔹 Tham gia đào tạo và nhận tư vấn chuyên sâu

Chủ động tiếp cận các khóa học ACCA CertIFR, hoặc mời chuyên gia xây dựng lộ trình riêng theo đặc thù ngành/lĩnh vực.

4. Vai trò của AI & RPA trong hỗ trợ lập báo cáo IFRS

Trong kỷ nguyên số, AI (trí tuệ nhân tạo) và RPA (robot tự động hóa quy trình) ngày càng phát huy hiệu quả trong triển khai IFRS:

RPA giúp tự động thu thập, phân loại và nhập liệu hóa đơn, chứng từ vào hệ thống – tiết kiệm thời gian và giảm lỗi.

AI hỗ trợ phân tích dòng tiền, lập dự báo, kiểm tra tuân thủ các nguyên tắc IFRS, hỗ trợ kiểm toán viên trong việc xác định rủi ro và bất thường.

Đặc biệt hữu ích cho SMEs khi chưa có đủ nguồn lực nhân sự chuyên sâu, có thể “tăng năng suất” mà không tăng biên chế.

Tuy nhiên, việc triển khai AI – RPA cần dữ liệu sạch, quy trình chuẩn và nhân sự đủ khả năng vận hành hệ thống.

5. Doanh nghiệp mong đợi gì từ Nhà nước?

Từ phía cơ quan nhà nước, cộng đồng doanh nghiệp mong muốn:

Sớm ban hành hướng dẫn kỹ thuật áp dụng IFRS theo từng nhóm ngành/lĩnh vực.

Hỗ trợ đào tạo rộng rãi, hợp tác với các đơn vị có năng lực như ACCA, AuditCare để giảm chi phí tiếp cận.

Phát triển cơ sở dữ liệu quốc gia về giá trị hợp lý, thông tin tài chính chuẩn mực.

Có chính sách tài chính khuyến khích SMEs đầu tư hệ thống ERP, phần mềm AI/RPA.

Kết luận

“IFRS không còn là lựa chọn, mà là bắt buộc mềm trong thời kỳ hội nhập toàn cầu. Việc chuẩn bị kỹ về nhân lực – công nghệ – quy trình sẽ giúp doanh nghiệp Việt không chỉ tuân thủ quy định, mà còn nâng cấp năng lực tài chính, quản trị và gọi vốn quốc tế một cách chuyên nghiệp.”

– Nguyễn Thị Thủy, Giám đốc Đào tạo, Auditcare & Partners Việt Nam

🔗 Tài liệu tham khảo:

Đề án 345/QĐ-BTC – Bộ Tài chính

TACA: Doanh nghiệp áp dụng IFRS

Unitrain – IFRS tại Việt Nam

VAA – Ứng dụng AI trong kiểm toán

✅ Nếu bạn là doanh nghiệp đang chuẩn bị chuyển đổi sang IFRS, hãy kết nối với Auditcare Việt Nam để được tư vấn và xây dựng lộ trình phù hợp ngay từ hôm nay!

📩 Email: acv1@auditcare.vn | 🌐 Website: auditcarevietnam.vn