Góp ý Luật Quản lý thuế (sửa đổi): 7 đề xuất đột phá

Luật Quản lý thuế trước yêu cầu cải cách

Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14 đã góp phần hiện đại hóa công tác quản lý thuế. Tuy nhiên, sau 5 năm thực thi, sự phát triển nhanh chóng của thương mại điện tử, kinh tế số và mô hình kinh doanh mới đã đặt ra nhiều thách thức. Bộ Tài chính hiện đang lấy ý kiến về Dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi). Bài viết này phân tích 7 kiến nghị trọng tâm nhằm hướng tới hệ thống quản lý thuế hiện đại, minh bạch và công bằng.

1. Quản lý thuế theo rủi ro: Hệ thống chấm điểm tuân thủ

Hiện trạng: Luật 2019 mới đề cập chung về quản lý rủi ro, thiếu cơ chế chi tiết.
Kiến nghị: Xây dựng hệ thống chấm điểm tuân thủ (Tax Compliance Scoring). DN tuân thủ tốt được giảm thanh tra, ưu tiên hoàn thuế; DN rủi ro cao bị giám sát chặt hơn.
Ví dụ: Úc áp dụng chương trình “Justified Trust”, giúp tiết kiệm nguồn lực quản lý và tăng sự hợp tác từ DN.
Ý nghĩa: Khuyến khích tự giác, giảm gánh nặng hành chính, tập trung xử lý nhóm rủi ro.

2. Quản lý thuế trong thương mại điện tử và kinh tế số

Hiện trạng: Nghị định 117/2025 đã quy định khấu trừ, nộp thay qua sàn TMĐT, nhưng Luật chưa đồng bộ.
Kiến nghị: Áp dụng nguyên tắc “thu tại nguồn” thông qua sàn, ví điện tử, trung gian thanh toán. Tăng cường hợp tác quốc tế chia sẻ dữ liệu với Google, Meta, TikTok.
Ví dụ: Năm 2023, nhiều cá nhân bán hàng online doanh thu hàng chục tỷ đồng nhưng chưa kê khai thuế. Nếu khấu trừ qua sàn, thất thu sẽ giảm mạnh.
Ý nghĩa: Bảo đảm công bằng giữa DN truyền thống và DN số, không kìm hãm đổi mới.

3. Chuẩn hóa hộ, cá nhân kinh doanh – xóa bỏ thuế khoán

Hiện trạng: Thuế khoán gây thất thu, thiếu minh bạch, cạnh tranh không công bằng.
Kiến nghị: Bỏ dần cơ chế khoán, thay bằng khai thuế đơn giản theo doanh thu, chi phí chuẩn. Hộ lớn khuyến khích chuyển đổi thành DN với ưu đãi thuế 2-3 năm.
Ví dụ: Vụ hộ kinh doanh vàng bạc tại TP.HCM khai thuế thấp hơn thực tế, gây thất thu NSNN.
Ý nghĩa: Tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, minh bạch và khuyến khích khởi nghiệp.

4. Số hóa toàn diện thủ tục thuế – “Một cửa liên thông”

Hiện trạng: eTax và hóa đơn điện tử (TT 32/2025) đã có nhưng còn phân tán.
Kiến nghị: Xây dựng cổng thuế điện tử quốc gia duy nhất, liên thông ngân hàng, hải quan, BHXH, đăng ký kinh doanh. Thủ tục (đăng ký, kê khai, hoàn, khiếu nại) đều online.
Ví dụ: Singapore triển khai “MyTax Portal” giúp DN tiết kiệm thời gian, giảm chi phí.
Ý nghĩa: Minh bạch hóa, giảm tiếp xúc trực tiếp, ngăn ngừa tiêu cực.

5. Cưỡng chế và xử lý nợ thuế hiệu quả hơn

Hiện trạng: Nợ thuế lớn, nhiều DN bỏ trốn, đặc biệt trong TMĐT xuyên biên giới.
Kiến nghị: Quy định quyền trích tiền tự động từ ngân hàng, ví điện tử khi có quyết định cưỡng chế. Xác lập trách nhiệm liên đới với sàn TMĐT, ngân hàng.
Ví dụ: Nhiều DN FDI giải thể để lại khoản nợ thuế khổng lồ. Nếu liên kết ngân hàng, cưỡng chế sẽ hiệu quả hơn.
Ý nghĩa: Bảo vệ nguồn thu NSNN, đảm bảo nghĩa vụ thuế.

6. Đồng bộ với các luật liên quan

Đồng bộ với Luật Thuế GTGT sửa đổi (48/2024/QH15), Luật Giao dịch điện tử 2023, Luật Kế toán.
Công nhận dữ liệu điện tử, hóa đơn điện tử là chứng từ pháp lý hợp lệ.
Bổ sung quy định về AI, Big Data, Blockchain trong quản lý thuế, đặc biệt với giao dịch xuyên biên giới.
Ví dụ: DN logistics ứng dụng blockchain theo dõi dòng hàng hóa; cơ quan thuế có thể khai thác dữ liệu này để quản lý thuế minh bạch hơn.

7. Minh bạch và bảo vệ quyền lợi người nộp thuế

Kiến nghị: Thành lập trọng tài thuế/Hội đồng tư vấn độc lập để xử lý khiếu nại. Cơ quan thuế phải phản hồi trong thời hạn nhất định, nếu quá hạn coi như chấp thuận.
Mở rộng chương trình “hóa đơn may mắn”, hoàn thuế nhanh.
Ví dụ: Hàn Quốc áp dụng “Lucky Invoice” tăng mạnh số hóa đơn và giảm gian lận thuế. Việt Nam có thể học tập và luật hóa.
Ý nghĩa: Bảo vệ quyền lợi NNT, xây dựng niềm tin với hệ thống thuế.

Kết luận

Luật Quản lý thuế (sửa đổi) cần đặt trọng tâm vào:
👉 Quản lý theo rủi ro
👉 Số hóa toàn diện
👉 Bình đẳng giữa DN truyền thống và DN số
👉 Khuyến khích tuân thủ tự nguyện
👉 Cưỡng chế hiệu quả nhưng nhân văn

Đây là nền tảng để bảo đảm nguồn thu bền vững cho NSNN, đồng thời xây dựng môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng, thân thiện – phù hợp với mục tiêu phát triển kinh tế số của Việt Nam.

Dự thảo Luật QLT 2025 tại đây

Hà Nội, 27/8/2025

Nguyễn Thị Thủy, FCCA